Pour un facile accès à nos poèmes historiographiques (Ibisigo), voici leur liste en trois ordres de consultation. Nous avons d’abord la liste de leurs noms en ordre alphabétique qui va du N°- 001 jusqu’au N°- 190.  L’avantage de cette liste est que, à partir du titre, on trouve facilement chaque poème.. Ensuite, chaque titre de poème porte les lettres M et K,  suivies de chiffres. Celles  qui suivent la lettre M indiquent l’ordre de numérotation des  poèmes selon la version de MUZUNGU Bernardin. Cette numérotation suit le regroupement de leurs Auteurs par famille. Enfin, les chiffres qui suivent la lettre K indiquent la numérotation de ces poèmes selon la version de KAGAME Alexis. Cette liste manifeste  l’ordre chronologique de ces poèmes. Chacune de ces trois listes a son avantage. La liste alphabétique facilite le repérage de chaque poème.  La liste chronologique facilite la compréhension de la succession des  événements historiques. La liste par famille des poètes facilite la compréhension des poèmes, eux-mêmes. En effet, le vocabulaire, le style et l’inspiration des poètes se transmettent habituellement  de pères en fils. Cet avantage est important car le langage de cette littérature est actuellement difficile à comprendre. Les trois listes sont ainsi complémentaires.

Si l’on compte bien, la liste K ne totalise que 176 poèmes. Cette liste a été publiée par cet auteur dans le livre « La poésie dynastique au Rwanda » (Bruxelles 1951). Ce livre donne les titres de ces poèmes, avec une brève présentation pour chacun. Malheureusement, Alexis Kagame est mort sans pouvoir publier les textes de sa collection. Pour plusieurs poèmes, il  avait des versions différentes. Il est mort sans avoir pu en faire une seule version critique. Heureusement, la collection M, qui totalise 190 unités poétiques, a apporté ce complément numérique ainsi que celui de produire une version critique.

001. Abami bacu bagira imana itsinze = M 74, K 112
002. Abaramya umwami utari uwabo = M 171, K 157
003. Abatabazi bagira ubatemera = M 144, K 30 
004. Agati bamanitse abami = M 182, K 53   
005. Aho ishokeye inshotsi ya Girarama = M 2, K 2
006. Bahiriwe n’urugendo = M 51, K 131
007. Bambariye inkuru Nkomati = M 26, K 139
008. Bantu bansize mu ngabo = M 133, K 20
009. Bantumye kubaza umuhigo = M 124, K 24
010. Batewe n’iki uburake? = M 135, K 55
011. Cyubahiro, Mfizi ikwiye inka = M 150, K 115
012. Guhorera abazimu ntibamenye = M 132, K 19
013. Ibyuma bimarira  abami urubanza = M 141, K 26 
014. Ibyuma bitsindira abami = M 77, K 25
015. Icumu umwami atera abanzi = M 173, K 141
016. Icyivugo cya Ruzagayura = M 55
017. Icyivugo cy’ihene = M 49
018. Icyo barusha abandi bami = M 168, K 95
019. Igitutsi kiruta ibindi = M 11, K 45
020. Ikimbwiye imana yamwimitse uko yasaga mwebwe bimika = M 47, K 162
021. Ikimbwiye imana yamwimitse uko yasaga uwo mwana  = M 108, K 69
022. Imana yabonye inka = M 160, K 68
023. Imana yeze ntiba imbogo = M 162, K 78
024. Imana zitabeshya nyirazo = M 90, K 92
025. Iminsi myiza irasa = M 8, K 32
026. Imfizi y’ingangare = M 188, K 82
027. Imfura z’abagabo = M 37, K 172 
028. Ineza y’umwami = M 73, K 98
029. Ingoma iraragwa ntiyibwa = M 106, K 60
030. Ingoro y’Imana = M 53
031. Inka zigira ishorera = M 3, K 16
032. Inka zihawe nyirazo = M 159, K 79
033. Inka ziragiwe n’inkuba = M 28, K 160
034. Inkingi Nkindi ateye u Rwanda = M 187, K 81
035. Inkovu icitse irushya abavuzi = M 146, K 63
036. Intayoberana yakuranye urwego = M 140
037. Intumwa y’amahanga = M 61
038. Inyota y’ingoma = M 101, K 41
039. Inzira ya muntu = M 60
040. Isambu yera abami = M 76, K 96
041. Itabaro ribasha umwami = M 94, K 128
042. Iteka ry’Imana = M 35, K 166
043. Iturema amagara = M 46, K 150
044. Iyo barushije amahanga umutungo = M 151, K 118
045. Iyo intwari zabaye nyinshi = M 127, K 48
046. Iyo urubanza rwagombye abakuru = 156, K 27
047. Iyo zishokewe n’intwari = M 29, K 161
048. Kanyura-mfura = M 117, K 5
049. Kireshya-bakono = M 119, K 7
050. Kiliziya gatorika = M 52
051. Kizi nzaba mpari impaga y’abanzi yashize = M 30, K 169
052. Kizi nzaba mpari mu kwambuka = M 63, K 8
053. Ko abwirije inka i Nduga = M 10, K 40
054. Ko bavuga iridakuka abami =M 184, K 66
055. Kurya u Rwanda rwahoranye abami b’ubugabo = M 179, K 165
056. Kurya yashukiranyije ubuto n’ubutamire  = M 110, K 74
057. Mbaze abantu icyo bahora umwami = M 93, K 122
058. Mbonye umurwa w’abami = M 98, K 168
059. Mburanire umwami = M 97, K 164
060. Mu basinga habaye imisango = M 56 
061. Mbwire abantu inyundo yacuze abami = M 130, K 83
062. Mbwire Bagorozi umunsi ugumye  = M 142, K 28
063. Mbwire nyiri inka izi = M 34, K130
064. Mbwire umwami uko abandi bami bantumye batumikira = M 165, K 102
065. Mbwire umwami uko abandi bami bantumye Byangabwana =M 103, K 54 
066. Mbyarize umwami inyamibwa  = M 170, K 136
067. Mbyukire mu ruganda = M 44, K 140
068. Mpakanire abantu = M 4, K 21
069. Mpakanire Bugondo = M 75, K 116
070. Mpoze abarira = M 40, K 91
071. Mugabwambere = M 59 
072. Mvugire umwami amacumu = M 41, K 124
073. Mvurire ubuhake = M 88, K 61
074. Naje kubara inkuru = M 42, K 129
075. Naje kubika u Burundi= M 43, K 134
076. Nakubiwe n’iminsi imusozi = M 96, K 146
077. Naraye mu mpaka z’inzira = M 66, K 104
078. Ncana, ncana nte ? = M 123, K 17
079. Ncire umwami inkamba = M 105, K 57
080. Ndabukire Imana yunamuye u Rwanda = M 48, K 170
081. Ndaje nkubambure = M 177, K 154
082. Ndaje nkubarire inkuru Nyankurwe = M 158, K 46
083. Ndaje nkubwire umurasano = M 23, K 151
084. Ndate ubugabo = M 174, K 149 
085. Ndatire amahanga umuheto = M 67, K 105
086. Ndi intumwa y’abami = M 18, K 76
087. Ndi umupfumu w’inka = M 152, K 12
088. Ndi umuyoboke w’abami = M 33, K 156
089. Ndose induru = M 176, K 152
090. Ngambirize amahanga = M 25, K125
091. Ngisaba he ? = M 131, K 18
092. Nibajye gusura ba basaza  = M 58
093. Nibwire nyiri inka  = M 166, K 88
094. Nicaye ntagabanye = M 175, K 153 
095. Nigabe mu ruganda = M 9, K 37
096. Nigire inama nanoga = M 121, K 10
097. Nihe amajerwe = M 13, K 50
098. Nimirije Mwurire imbere = M 69, K 107
099. Ninkabone inka zagabwe = M 190, K 163 
100. Nivugire ingoma = M 70, K 117
101. Nkurire ingoma ubwatsi, Ngoro nziza = M 36, K 167
102. Nkurire ingoma ubwatsi ya Nkozumuheto = M 22, K 145
103. Nkumbuye i bwami = M 95, K 142
104. Nkure ibirego = M 115, K 3
105. None ahawe umuvuro Bidugu = M 149, K 111
106. None Imana iduhaye kuvuza impundu = M 82, K 137
107. None Imana itumije abeshi = M 71, K 120
108. None nabuze umurezi nirege = M 163, K 97
109. None utabarutse neza = M 139, K 176
110. None wamaze ubuhingwa = M 104, K 56
111. None wibutse abanyu = M 100, K 173 
112. Nsezere ingoro = M 5, K 33
113. Nshimire Mabega amabara yameze = M 80, K 127
114. Nshyire umugabe impundu = M 68, K 106
115. Nsongere umwami inkomere yishe = M 186, K 72
116. Nsubirize umwami mu rushya =   M 81, K 133
117. Nta kamara ishavu nko kubyara = M 16, K 42 
118. Nta kigira inama mbi nk’intati = M 17, K 51
119. Ntambe ineza none uciye amahari imihigo = M 45, K 147
120. Ntambe ineza y’umuhatsi = M 65, K 103
121. Ntambire ingoma = M 20, K 114 
122. Ntawashobora igihugu nk’umwami = M 25, K 138
123. Ntawe urenga icyo azira = M 87, K 59
124. Nugure Ngozi nk’ingoma = M 118, K 6
125. Numvise imyama y’ingoma = M 86, K 158
126. Numvise urwamo rw’impundu = M 79, 93
127. Nungutse ijambo ry’umwami = M 38, K 174
128. Nuzuye n’abami = M 129, K 73
129. Nyamunsi yaje nyakijoro = M 62 
130. Nzeru yizihiye abami = M 138, K 89
131. Riratukuye ishyembe icumita ibindi bihugu = M 114, K 49
132. Rucibwa rute urubanza ? = M 6, K 23
133. Ruganza-bashi = M 157, K 36
134. Ruhanga rucura inkumbi = M 123, K 71
135. Ruhanga ruganje abahinza = M 21, K 119  
136. Ruhanga rutsindiye igihugu = M 99, K 171
137. Ruhanga rwivuze ibihugu = M 147, K 109
138. Sinari nzi ko umwami yanganwa inka nk’umuhutu = M 107, K 62
139. Singikunda ikungu = M 54
140. Singikunda ukundi = M 134, K 22
141. Turamutse mu mihigo = 185, K69
142. Turi mu bibanza = M 169, K 99
143. Twabona ingoro = M 91, K 101
144. Twabona umurwa utsinze = M 92, K 121
145. Ubonye ubuhake bw’umwami = M 181, K 38
146. Ubuhatsi bugira ubwoko = M 12, K 47
147. Ubukombe buteretswe n’iyeze = M 89, K 113 
148. Ubusaza bwa Sekarama = M 50
149. Ubwami bugira ubwoko = M 83, K 123
150. Ukuri kwimutsa ikinyoma ku ntebe = M 111, K 78
151. Ukwibyara gutera ababyeyi ineza = M 78, K 90
152. Uririra uwiyishe = M 143, K 43
153. Umpe icyanzu = M 39, K 175
154. Umugore mukuru =  M 113, K 87  
155. Umunsi amarira Kigali = M 183, K 64
156. Umunsi ameza imiryango yose = M 1, K 1 
157. Umunsi Inkuba iganza intare = M 154, K 14
158. Umunsi mbarirwa inkuru = M 31, K 144
159. Umunsi yimuka i Mwumba = M 125, K 39
160. Umunsi yuhanya ajya ruguru = M 153, K 13
161. Umunsi yuhiza inka uburanga = M 155, K 15
162. Umunyiginya mutindi = M 109, K 74
163. Umurambi w’ingoma = M 102, K 52
164. Umuvumo cyane wica nk’icumu = M 148, K 110
165. Umwami azira kubeshya = M 126, K 44
166. Umwami  inka zikunze = M 27, K 148
167. Umwami niwe ukura ahaga = M 167, K 108
168. Umwami si umuntu – I = M 136, K 65
169. Umwami si umuntu –II = M 137, K 66
170. Umwami w’imigisha = M 84, K 132
171. Umwami wimye utari mwango = M 172, K 135
172. Urubanza abami bamarira igihugu = M 161, K77
173. Urubanza ruhari ntiruhumburwa = M 14, K 31
174. Urubyiruko rwa none = M 57 
175. Urugo rugwije imbaga = M 32, K 155 
176. Urugo yivugiye mwo ibihugu = M 164, K 100
177. Uruguma runini = M 145, K 58
178. Urugumye urukanga umwami = M 112, K 85
179. U Rwanda iyo rwasheshe ikigugu = M 178, K 159
180. Urwango ruvuye ku busa = M 19, K 83
181. Utatiye inkuba = M 15, K 35
182. Yaramutse umuvumbi imvura = M 64, K 86
183. Ye kaze, ye karame ! = M 120, K 9
184. Ye kwezi kwimirije impundu imbere = M 116, K 4
185. Ye nkuru yizihiye inka = M 122, K 11
186 Ye Rusumba mahanga = M 189, K 126
187. Zabonye uko nshaka = M 72, K 94
188. Zemeye inganzo ingongo = M 7, K 29

189. Zihorana ishya = M 85, K 143

190. Zirimwo umugabo = M 180, K 34

Posté par rwandaises.com